In eerdere posts heb ik stilgestaan bij enkele culturele verschillen die opvallen wanneer je in Italië rijdt, zeker voor Nederlanders, die gewend zijn aan duidelijke regels en gestructureerd verkeer. Ook heb ik een woordenschat gemaakt met de meest gebruikte verkeersmeldingen vertaald in het Nederlands. Of het nu gaat om creatief parkeren of het losjes interpreteren van verkeersborden, autorijden in Italië is soms een avontuur op zich. In dit artikel ga ik in op een minder zichtbaar, maar belangrijk thema: wat als je bepaalde medicijnen gebruikt en toch de weg op gaat? Dit kan onverwachte juridische gevolgen hebben voor toeristen.
Geneesmiddelen die problemen kunnen opleveren
Volgens het nieuwe Italiaanse wetsartikel 187 (zie ook Gazzetta Ufficiale, het Italiaanse staatscourant) zijn geneesmiddelen met psychotrope stoffen of met bijwerkingen zoals slaperigheid risico’s voor bestuurders, ook zonder duidelijke rijsvermogenstoornis . Het gaat om:
- Opioïde pijnstillers zoals morfine, oxycodon, tramadol, codeïne, fentanyl (bijv. Oramorph, OxyContin, Contramal)
- Benzodiazepinen (diazepam, lorazepam, alprazolam, clonazepam) gebruikt tegen angst en slapeloosheid
- Barbituraten zoals fenobarbital (antiepilepticum met sederende werking)
- Medicinale cannabis
- Antihistaminica (ook verkrijgbaar zonder recept) en sommige antipsychotica (zoals quetiapine)
- Ontsmettende middelen met pseudoefedrine en soms ibuprofen, die valsepositieven kunnen veroorzaken
Politiecontroles: wat kunnen ze doen?
- Zijdelingse testen: vergelijken balans, veiligheid van beweging en volgorde-opdrachten als indicatie van middelengebruik
- Sneltest speeksel: wordt ter plaatse afgenomen; detecteert recente inname (ongeveer binnen 24 uur)
- Laboratoriumtests (saliva, bloed) na bevestiging van een positief sneltest voor wettelijke vervolging
- Urinetests worden vermeden, omdat stoffen daar tot dagen later kunnen aantonen zonder een zgn. actuele werking werking
Belang van ‘actuale werking’
Sinds 11 april 2025 stelt een ministeriële circulaire dat alleen bestraft mag worden als er wél actuele effecten op het rijden zijn .
- Dit betekent: aanwezigheid van stof + etmaalrisico van verslechterde rijvaardigheid
Sancties en gevolgen
- Boete: €1 500 – €6 000
- Gevangenisstraf: 6 maanden – 1 jaar
- Rijontzegging: 1 – 2 jaar (soms tot 3 jaar)
- Verlies rijbewijs: automatische intrekking bij positieve second-level bloed-/speekseltest
- Strafuitsluiting bij medische noodzaak: mogelijk als je direct kan aantonen dat iemand actief onder medische supervisie een voorgeschreven middel gebruikt dat testpositief kan zijn (bijv. opiaten, benzodiazepines)
Tips voor toeristen in Italië
- Neem altijd een doktersverklaring of recept mee als je een risicomedicijn gebruikt
- Lees bijsluiters en bespreek met je arts of je veilig kunt rijden
- Wees je bewust van de duur van de effecten (sommige stoffen blijven dagen detecteerbaar)
- Bij een controle: wees open, toon doktersdocumentatie en leg uit dat het om therapie gaat
Samenvattende tabel
| Geneesmiddeltype | Mogelijke effecten | Detectie methode | Sanctie bij positief resultaat* |
|---|---|---|---|
| Opioïden, benzodiazepinen, barbituraten, cannabis | Slaperigheid, vertraagde reacties | Speeksel- en bloedtest | Boete €1 500–6 000, gevangenis 6 m–1 j, rijontzegging 1–2 j |
| Antihistaminica, pseudoefedrine, ibuprofen | Valse positieve uitslag testen | Speeksel- plus labtest | Mogelijk sanctie tenzij medische verklaring aanwezig en effect aantoonbaar afwezig |
* Alleen als vervaldatums en bewijsvoering ontbreken
Uitleg over beleid “noodzakelijke medische begeleiding”
De richtlijn geeft nu prioriteit aan aanwezigheid van daadwerkelijke effecten, niet alleen positieve testresultaten, om te kunnen straffen.
- Toch blijft positief testen, zelfs zonder merkbare symptomen, een strafbaar feit tenzij bewezen dat er geen rijaantasting is en het gebruik medisch noodzakelijk was
Conclusie
Als toerist in Italië:
- Bekijk goed welke medicatie je gebruikt
- Zorg voor medische documenten en recepten
- Vermijd autorijden als er kans is op bijwerkingen
Ik hoop dat deze informatie nuttig is geweest voor iedereen die van plan is naar Italië te reizen, en in het bijzonder voor wie deze zomer naar onze zomerschool in Abruzzo komt. Ik kijk ernaar uit om jullie daar te verwelkomen, en samen te genieten van de Italiaanse taal, zoals Italiaans voor op reis, de lokale keuken, meditatief schrijven en natuurlijk heerlijke wijnen.
Meer informatie over de cursussen (Italiaans, koken, meditatief schrijven en wijn) vind je via deze link.